Indonesië

Hoewel Indonesië een grote moslim-meerderheid kent zijn sommige eilanden/gebieden overwegend christelijk. Daarnaast spelen de stamgodsdiensten in sommige regio’s nog een belangrijke rol.

In Indonesië hebben de Gereformeerde Kerken een zusterkerkrelatie met drie kerken: de GGRI, de GGRCI en de GKT.

• Gereja-Gereja Reformasi di Indonesia (GGRI)

Vanuit het zendingswerk van de GKv zijn in drie regio’s kerken ontstaan, die al sinds eind jaren ’70 elke 4 jaar een gezamenlijke conferentie organiseerden. In januari 2012 richtten de GGRI een landelijk kerkverband op en hielden hun eerste nationale synode. Sindsdien vormen de regionale kerkverbanden GGRI NTT, GGRI KalBar en GGRI Papua één landelijk kerkverband.

GGRI NTT (provincie Nusa Tenggara Timur)

(voornamelijk gesitueerd op de eilanden Sumba en Sabu en in de provinciehoofdstad Kupang op West Timor)

Sumba was als zendingsgebied toegewezen aan de Gereformeerde Kerken, die aan het eind van de 19^e eeuw hun eerste zendeling naar dit gebied uitzonden. Voor de Tweede Wereldoorlog was Sumba het grootste zendingsgebied van de Gereformeerde Kerken. Door de oorlog en de Japanse bezetting kwamen de kerken op Sumba vrij abrupt op eigen benen te staan. Bij het begin van de onafhankelijkheid van Indonesië was het aantal christenen op Sumba nog vrij klein.

De Vrijmaking en de ‘Buiten Verband-kwestie’ hebben ook op de kerken op Sumba invloed gehad en de nodige scheuringen teweeggebracht. Eén deel bleef trouw aan de GKv, en bleef steun ontvangen vanuit de kerken in Nederland en vanuit Mesoz/Verre Naasten.

In 1975 werden de Gereja-Gereja Reformasi di Indonesia di NTT (GGRI NTT; Gereformeerde Kerken van Indonesië in NTT) een officiële zusterkerk van de GKv. Deze kerken zijn door de deputaten BBK van 1975 tot 2001 zowel financieel als personeel ondersteund voor de ontwikkeling van het kerkelijk leven, met name op het gebied van het theologisch onderwijs. Internationaal is de GGRI NTT lid van de ICRC. De nationale synode van de GGRI heeft de wens uitgesproken dat dit provinciale lidmaatschap zal worden omgezet in het lidmaatschap van de GGRI als geheel.

GGRI KalBar (provincie Kalimantan Barat)

(gesitueerd op West Kalimantan rond de centra Bengkayang/Sentagi en Ngabang)

In 1948 wees de GS van Amersfoort de regio Ngabang op Kalimatan Barat (toen nog West-Borneo) als zendingsgebied toe aan de kerken in Groningen. Niet lang daarna gingen de kerken in Friesland zendingswerk doen in de regio Bengkayang/Sentagi. Uit dit zendingswerk zijn zelfstandige kerken ontstaan, die een gezamenlijk regionaal kerkverband hebben gevormd.

Inmiddels bestaat de GGRI KalBar uit een groot aantal zelfstandige gemeenten, verdeeld over drie classes. Vanuit deze gemeenten wordt er in de omliggende dorpen evangelisatiewerk gedaan. In Sentagi (bij Bengkayang) hebben de kerken een eigen theologische opleiding. Sinds 2008 hebben de GGRI-KalBar een officiële zusterkerkrelatie met de GKV. De financiële en personele ondersteuning vanuit Nederland is intussen voor het grootste deel afgebouwd.

GGRI Papua (provincie Papua)

(voornamelijk gesitueerd in het zuidelijke binnenland aan de bovenloop van de rivieren Digul, Mapi, Sua/Ndeiram en Eilandenrivier, en in de steden Tanah Merah, Merauke en Sentani/Jayapura; er is ook een gemeente op Biak).

In 1956 begon het meest omvangrijke zendingsproject vanuit de GKv met de uitzending van ds. M.K. Drost naar Papua. Een groot aantal uitgezondenen heeft, namens de kerken en Mesoz/Verre Naasten, zijn werk voortgezet. Er ontstonden tal van gemeenten.

Inmiddels vormt de GGRIP een zelfstandig regionaal kerkverband. In ongeveer de helft van de gemeenten zijn de ambten geïnstitueerd. Daarnaast zijn er evangelisatieposten. Er vindt een toenemende urbanisering plaats, waardoor ook veel gemeenteleden verhuizen naar steden als Tanah Merah en Merauke. Het totale ledental wordt geschat op 10.000 leden (incl. doopleden).

De GGRIP kampt momenteel met een tekort aan voorgangers. Maar een behoorlijk aantal jongeren volgt een theologische opleiding, mee dankzij de door de GGRIP opgerichte SMTK, een school voor voortgezet onderwijs.

Sinds de GS Harderwijk 2011 hebben de GGRIP een officiële zusterkerkrelatie met de GKv.

• Gereja Gereja Reformasi Calvinis di Indonesia (GGRCI)

(gesitueerd in Kupang, en op de eilanden Rote en Sabu in de provincie NTT)

Eind jaren ’80 ontstond er vanuit de GGRI NTT contact met kerken in en rond Kupang, die zich hadden afgesplitst van de GMIT (Christelijke Evangelische Kerk van Timor), mede doordat deze afgesplitste kerken gebruik maakten van de theologische opleiding van de GGRI op Sumba. Vanuit deze opleiding en door theologische ondersteuning vanuit Nederland ontwikkelde deze kerk zich in gereformeerde richting.

Een verzoek van deze kerken om een zusterkerkrelatie aan te gaan met de GKv werd op de synode van Zuidhorn in 2002 gehonoreerd. Na een aantal naamsveranderingen gaan deze kerken nu door het leven onder de naam GGRCI (Calvinistisch Gereformeerde Kerken in Indonesië). Vanaf 1993 erkennen de GGRCI en de GGRI elkaar over en weer als zusterkerken. De GGRCI zijn lid van de ICRC. Binnen de GGRCI heeft zich intussen een splitsing voorgedaan. Naast de GGRCI is er ook de GGRM, die zich sinds kort de GGRIT noemt: Gereformeerde kerken in Oost-Indonesië.

• Gereja Kristus Tuhan (GKT)

(voornamelijk gesitueerd op Oost-Java, Sumbawa, Bali en Lombok)

De start van deze kerk ligt in 1909 in Surabaya, waar zending werd bedreven onder de Chinese bevolking. Het chinees was dan ook de hoofdtaal. Het werk werd in 1928 overgedragen aan het Nederlands Zendingsgenootschap. In 1939 werd vanuit die samenwerking de kerk geïnstitueerd onder de naam: Gereja Kristen Tionghoa (GKT) of, in het chinees, Tiong Hoa KieTok Kauw Hwee, Classis Oost Java.

Als gevolg van de politieke onrust en onderdrukking van de Chinese bevolking in en na 1965 veranderde de kerk van naam, organisatievorm en zendingsgebied. Haar naam werd Gereja Kristus Tuhan (GKT; Kerk van Christus de Heer), kreeg een synodale organisatie en ging zich ook richten op zending en kerkplanting onder niet-chinezen, zowel  in Oost Java als op de eilanden Sumbawa, Bali en Lombok.

Er werd aanvankelijk geen specifieke theologische identiteit gekozen, omdat de kerk was ontstaan door het samengaan van groepen vanuit verschillende denominaties. Alleen de Apostolische Geloofsbelijdenis werd geaccepteerd. Vanaf 1985 werd er meer gestuurd in de richting van een Gereformeerde identiteit, en in de volgende jaren werden kerkelijke leer en leven daarop gericht: men accepteerde de Heidelbergse Catechismus (1987), de Nederlandse Geloofsbelijdenis (2005) en andere reformatorische confessies. De GKT beschikt al jarenlang over een eigen theologische hogeschool, de STT ‘Aletheia’ (opgericht in 1969), waar de meeste predikanten (niet alleen van de GKT, maar ook van veel andere christelijke kerken in Indonesië) hun opleiding volgden/volgen (http://sttaletheia.ac.id/). Naast dit theologisch opleidingsinstituut heeft de GKT ook een stichting voor christelijk onderwijs, die in tal van plaatsen christelijke scholen voor lager en voortgezet onderwijs beheert.

In januari 2020 heeft de GS Goes de GKT aanvaard als zusterkerk van de GKv.

Meer informatie is te vinden op hun website: http://www.sinodegkt.org/

• Gereja-Gereja Bebas Sumba Timur (GGBST)

Het Indonesische eiland Soemba is één van de armste gebieden van Indonesië. Soemba beslaat iets meer dan een kwart van Nederland en heeft rond de 650.000 bewoners. Economisch staat het eiland er slecht voor en de perspectieven zijn niet groot. Vooral in Oost-Soemba heerst maandenlang droogte en is veel grond onvruchtbaar. Door de tijden heen is geëvangeliseerd op Soemba, bijvoorbeeld vanuit Nederland, en is materiële hulp verleend. Uit deze evangelisatie is ook de GGBST ontstaan.
(Gereja betekent ‘kerk’, Bebas betekent ‘vrije’ of ‘vrijgemaakte’ en Timur betekent ‘oost’.)

De GGBST is een zusterkerkgenootschap van de Nederlands Gereformeerde Kerken.

De Vereniging ‘Steun Oost-Soemba’ (SOS) verleent steun aan de GGBST en onderhoudt het contact tussen de NGK en de GGBST.
In januari 2020 heeft de Landelijke Vergadering van de NGK besloten tot voortzetting van de contacten die er zijn met de GGBST en met de vereniging SOS die deze contacten behartigt. De grond hiervoor luidt: “Wij weten ons blijvend verbonden met deze kerken die vanuit het eigen zendingswerk zijn ontstaan”.

SOS heeft een eigen website (www.steun-oost-soemba.nl) die ook te vinden is via de site van de NGK (www.ngk.nl/werkvelden/zending/).

Ook missionorganisatie Verre Naasten is actief in Indonesië. Kijk voor meer informatie op hun website.

Meer info?

Wilt u graag meer weten over de kerken in Indonesië, zoals informatie over lokale gemeentes, zondagse erediensten of contactpersonen? Stuurt u dan een mail naar het secretariaat van CRB: info@crb-ngk.nl. De medewerker brengt u graag in contact met de commissieleden die de relaties met de kerken in  Indonesië onderhouden.